دال پیش تنیده که سابقه‌ی نزدیک به 50 سال در صنعت ساخت و ساز دارد، نوعی دیگر از اجزای پیش‌ساخته سازه‌ای دانست. پیش تنیدگی به معنای ایجاد یک تنش ابت و دائمی در یک عضو بتنی به شکل و اندازه لازم، به طوری که در اثر این تنش، مقداری از تنش‌های ناشی از بارهای مرده و زنده آن قطعه خنثی و در نتیجه مقاومت باربری افزایش پیدا کند.
در ابتدای قرن بیستم یوجین فریسینه، مهندسی فرانسوی با استفاده از فولاد با مقاومت بالا توانست تکنیک پیش تنیدگی را با موفقیت اجرا کند، از آن زمان تا به اکنون این روش ساخت، در بسیاری از کشورها در حال توسعه و انجام است.
اما واقعیت این است که استفاده از پیش‌تنیدگی به 440 سال قبل از میلاد و در زمان یونانی‌ها باز می‌گردد، زمانی که آن‌ها با استفاده از کشش و تنش‌های خمشی بدنه کشتی‌های جنگی را درست می‌کردند.
دال‌های پیش تنیده چیست؟
دال‌های پیش تنیده عناصر بتنی هستند که دارای مقاطع ثابت بود و توسط رشته‌های پیش تنیده با مقاومت کششی بالا در درون خود کار ساخته می‌شوند. دال بتنی پش تنیده در کارخانه تولید می‌شود و سپس به محل انجام پروژه منتقل می‌شود تا در بین تیرهای فولادی یا بتنی قرار گیرد.
دال‌های پیش تنیده ممکن است به صورت صنعتی در کارخانه و یا در محل کارگاه درست شود، اما نکته مهم و الزامی این است که در هر دو روش باید تکیه‌گاه دال پیش تنیده در سازه، از نظر ابعاد به صورت دقیق اجرا شود، تا دال به شکل صحیح و مناسب در محل خود قرار گیرد. به طورمعمول عملیات نصب دال پیش تنیده با استفاده از خمیر بتن که در داخل آن ریخته می‌شود. انجام خواهد شد.
همچنین برای اجرا عملیات نصب دال پیش تنیده آرمارتورهای تقویتی را قبل از بتن‌ریزی در
در سیستم پش تنیده، نحوه قرارگیری دال‌ها به صورتی طراحی شده که پس از کشش، علاوه بر بار فشاری در مقطع بتنی، نیروی دیگری را نیز در خلاف جهت بار ثقلی ایجاد می‌کند، که همین امر سبب افزایش ظرفیت باربری و مقاومت دال پیش تنیده خواهد شد.
عملیات کشش کابل‌ها در دال پیش تنیده، قبل از بتن ریزی به اصطلاح پیش‌کشیدگی و پس از بتن‌ریزی به پس کشیدگی معروف است. روش پیش‌گشیدگی معمولا برای ساخت تیرهای بتنی با دهانه بلند و پانل‌های بتنی کف استفاده می‌شوند.
برای انجام عملیات ساخت و ساز در زمان اجرای دال پیش تنیده، معمولا از کابل‌های فولادی کششی برای ایجاد تنش استفاده می‌شود. همچنین فاصله کابل‌ها برای ساختمان‌های مسکونی با مرکز اتصال باید 2/1 متر باشد. قیمت سیمان پاکتی 50 کیلویی امروز بعد از اتصال، کابل‌ها را به اندازه 9/14 تن کشیده و این کشش به اندازه 32/20 سانتی‌متر در هر 48/30 متر افزایش طول ایجاد می‌شود.
برای دال‌های پیش تنیده از کابل‌های هفت سیم فولادی که داخل یک حفاظ پلاستیکی هستند، نیز استفاده می‌شود.
در ساختمان سازی سنتی، دال پیش تنیده به طور مستقیم روی زمین قرار می‌گرفت که موجب از دست رفتن انرژی ساختمان می‌شد. اما در تکنیک‌های جدید ساخت و ساز معمولا بر روی دال پیش تنیده یک لایه یونولیت قرار می‌دهند تا به عنوان یک عایق حرارتی، برودتی و صوتی عمل کند.
دال پیش‌تنیده براساس کاربرد، اندازه و طرح به 3 نوع تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
- دال پیش تنیده موج‌دار؛ از این نوع دال در جهت کوتاه و از سمتی به سمت دیگر استفاده می‌کنند.
- دال پیش تنیده دندانه‌ای یا یک طرفه؛ این نوع دال از مقاومت بسیار بالایی در یک سمت برخوردار است.
- دال پیش تنیده کلوچه‌ای یا دو طرفه؛ این نوع دال نیز از مقاومت بسیار بالایی در دو سمت خود برخوردار است.